1ـ هنگام غروب، خورشيد سينه خيز و آرام آرام خود را پشت كوه‌ها پنهان مي‌كرد.

2ـ نور زرد رنگ خورشيد مانند گردي زعفراني بر روي نيزه‌ها و سربازان مي‌تابيد.

3ـ چهره‌ي روشن روز در تاريكي شب پنهان مي‌شد ( شب فرارسيد).

ا : وقتی آوازه ی عشق مجنون همچون شهرت زیبایی لیلی در دنیا پیچید.

2: بخت و اقبال به مجنون پشت کرد و پدرش از درمان او نا امید شد.

 3: نزدیکان همه سعی کردند که برای درمان او چاره ای بیندیشند

بيت اول : بي درنگ آن سنگ گران بها و درخشان را بيرون آورد و آن را پيش آن موجود پست (شر) كه مشك آبي با خود داشت : گذاشت .

بيت 2 : خير به شر گفت : من از تشنگي دارم مي ميرم، به من كمك كن و با دادن جرعه اي آب اين آتش تشنگي مرا بر طرف كن.

بيت 3 : از آن آب زلال و گواراي چون عسل يا از سرجوانمردي جرعه اي به من ببخش و يا آن را در برابر اين سنگ هاي قيمتي بفروش.

بيت 4 : خير به شر گفت : بلند شو ، شمشير و خنجر ( منظور وسيله اي نوك تيز است و همراه آن جرعه اي آب براي من تشنه بيار)

بيت 5 : چشم هاي مرا كه از شدت عطش مثل پاره هاي آتش سرخ و داغ شده بيرون آور و با دادن جرعه اي از آن آب گوارا، آتش تشنگي ام را خاموش و برطرف كن.

نمونه درك مطلب از درس خط خورشید

باتوجه به بيت هاي  زیر به پرسش ها پاسخ دهید.

شب،شبی بی کران بود / دفتر آسمان پاره پاره/ برگ ها زرد وتیره /فصل،فصل خزان بود /هرستاره/حرف خط خورده ای تار /دردل صفحه ی آسمان بود / گرچه گاهی شهابی /مشق های

قيصر امين پور

خطّ خورشيد

1ـ ظلم و ستم بي پايان بر جامعه حاكم بود.

2ـ خوبي‌ها مانند دفتري بود كه آن را پاره پاره كرده باشند.

3ـ همه‌ي مردم نگران و افسرده بودند.

1 - بر راه آب بپاشيد هان (آگاه باشيد) زيرا معشوق از راه مي رسد به باغ مژده دهيد زيرا بوي بهار از راه مي رسد.

نگار : استعاره از معشوق .                     مصراع دوم : تشخيص ،                                  بهار استعاره از معشوق  .

بهار و باغ : مراعات نظير      باغ : استعاره از عارفان

درس هفتم

طوطي و بقّال

1ـ بقّالي بود كه طوطي خوش آواز، سبز رنگ و سخنگويي داشت.

2ـ طوطي از دكّان مراقبت مي‌كرد و با مشتريان هم صحبت مي‌شد و شوخي مي‌كرد.

درس ششم داستان خير و شر:

نكته ها : كتاب «داستان هاي دل انگيز ادبيات فارسي به قلم «دكتر زهرا كيا» است. محتواي اين كتاب «بازنويسي چند داستان زيباي فارسي است. يكي از داسان هاي كتاب داستان هاي دل انگيز ادبيات فارسي داستان خير و شر است. ناخدا اين داستان كتاب «هفت پيكر» نظامي گنجوي است. خير و شر داراي پيام هاي بسياري است . محتوايي ترين پيام داستان اين است كه كشاكش بين نيكي و بدي هميشگي است ولي سرانجام خوبي بر

 خودآزمايي درس 1 :
1. در درس ستايش خدا و پيغمبر بين كدام كلمات آزايه ي «سجع ديده مي شود؟ (مثال : تابنده و پاينده)

سجع همانندي كلمات در پايان دو جمله يا بيشتر است.

آفريننده اي است كه پرستيدن اوست سزاوار، دهنده اي است كه خواستن جز او نيست خوش گوار . هست كننده از نيست كننده از هستي

كلمات سجع در ساير عبارات درس :

خواري و سروري / زيبنده و درخورنده / گزيد و رسيد / باز پسين و پيشين / بندي و پندي / راه نماينده و آگاهاننده / ستوده و شنونده / بركار و خار

1-اي خداي مهربان و بخشنده ، اي كه از فضل و بخشش تو حاجت هر نيازمند برآورده مي شود، با بودن خدايي چون تو، شايسته نيست . كه بنده به ديگري روي آورد و از غير تو ياري بخواهد.

2- خدايا ، داشن اندك ما را كه همچون قطره اي از درياهاست. به درياهاي دانش بيكران خود متصل كن

معني شعر رزم رستم وسهراب 2و1سال اول دبيرستان

1-     اکنون  داستان رزم رستم و سهراب را گوش کن . داستان­های دیگر را شنیدی این را هم گوش کن .

2-     [ آن مهره ] را به او داد و گفت : این را نزد خودت نگه­دار اگر روزگار به تو دختری داد ،

3-     این مهره را با بخت نیکو و طالع روشن به گیسوی او بیاویز.

توضیحات درس3

1- به کشتی گرفتن...: برآویختن: درگیر شدن،نبرد کردن- خوی: عرق- معنا: از طریق کشتی گرفتن با یکدیگر درگیر شدند و از جسم خود خون و عرق جاری کردند.

2- بزد دست سهراب...: سهراب به فیل مست تشبیه شده است.- سهراب همانند فیل مستی دست برد و رستم را از جا بلند کرد و به زمین افکند.

3- یکی خنجر آبگون...: آبگون: تیز و برّاق-معنا: خنجر تیزی بیرون کشید و خواست سر رستم را ببرد.

4- به سهراب گفت...: این بیت با بیت بعد موقوف المعانی است. یل: پهلوان- گُرد: پهلوان- معنا: رستم به سهراب گفت ای پهلوان شیر گیر، ای پهلوان شمشر زن

توضیحات درس دوم

ابتدا پاسخ به چند سئوال از درآمد درس

سئوال: چرا دانش ها و هنرها را تقسیم بندی می کنند، فایده ی این تقسیم بندی چیست؟

جواب: برای آسان تر شدن شناخت و فراگیری سریعتر

سئوال: انواع ادبی را بر چه اساس تقسیم بندی می کنند؟

جواب: بر اساس موضوع  و محتوا

سئوال: گذشتگان انواع ادبی را بر چه اساس تقسیم بندی می کردند؟

جواب: بر اساس شکل ظاهر

توضیحات درس اول

معنای برخی از جملات و عبارات مهم که توضیح آنها در کتاب نیامده است.

1- سپاس و آفرین ایزد جهان آفرین راست: در این جمله،آفرین اول به معنای سپاس و ستایش  و آفرین دوم از مصدر آفریدن و به معنای خالق است- معنای جمله: سپاس و ستایش مخصوص خداوندی است که جهان را خلق کرده است.

2- آن که اختران رخشان به پرتو روشنی و پاکی او تابنده اند: پرتو به معنای نور است- معنای جمله: آن کسی که ستارگان درخشان به واسطه ی نور و پاکی او می درخشند.

پاسخ حود آزمايي هاي ادبيات فارسي 1 سال اول دبيرستان كل كتاب

درس اول

1-  سزاوار ، خوش گوار- نيستي ، هستي - خواري ، سروري - زيبنده ، درخورنده - گزيد ، رسيد - بازپسين ، پيشين - بندي ، پندي - راه نماينده ، آگاهاننده - ستوده ، شنوده - كار ، خار .

2-     ارجمند گرداننده ي بندگان از خواري ، درپاي افكننده ي گردن كشان از سروري .

3-    دعا مي كند تا دنيا برقرار است بر پيامبر و خاندانش درود باد.

4-    علم ناقص و جزيي ما را به درياي بي پايان علم و معرفت خود متصل كن .

5-  زيرا با گستاخي خود نشان مي دهد معرفت حضور در بارگاه خداوندي را ندارد و از بين بردن غرور راكه لازمه بندگي است به جا نياورده است .